همه پدیدآورندگان کتاب در فرایند فراوری کتاب موثر هستند - وبلاگ آقای رضایی

به گزارش وبلاگ آقای رضایی ، همایش مقایسه چاپ و نشر کتاب های تألیفی و ترجمه شب گذشته (چهارشنبه 28 مهر) با حضور فریبا نباتی، نویسنده و کارشناس حوزه نشر به عنوان میهمان و برزو سریزدی، کارشناس ـ مجری به صورت آنلاین در صفحه اینستاگرام انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان به نشانی anjomanketabeKodak برگزار گردید.

در ابتدای این نشست، فریبا نباتی در سخنانی با اشاره به آمار و اطلاعات کتاب های حوزه کودک و نوجوان گفت: در این آنالیز آمار نشر کتاب های از 16 آذر سال 1396 تا 16 آذر سال 1399 را مرور می کنیم و بر اساس آن، از 16 آذر 1396 تا 16 آذر سال 1397 حدود پنج هزار و 212 عنوان تالیفی و 2 هزار و 789 عنوان ترجمه منتشر شده است که در جمع هشت هزار و چهار عنوان را شامل می گردد که 15/65 درصد آن مخصوص تالیف است.

وی ادامه داد: در فاصله تاریخ 16 آذر 1397 تا 16 آذر سال 1398 نیز حدود چهار هزار و 15 عنوان تالیف و سه هزار و 51 عنوان ترجمه منتشر شده است که مجموع آن ها هفت هزار و 66 عنوان را شامل می گردد که 82/56 درصد آن مختص تالیف است.

نباتی با اشاره به فاصله تاریخ 16 آذر 1398 تا 16 آذر سال 1399 نیز شرح داد: در این زمان حدود چهار هزار و 173 عنوان تالیف و دو هزار و 926 عنوان نیز ترجمه منتشر شده است که جمع نشر شامل هفت هزار و 99 عنوان را شامل می گردد که نسبت تالیف حدود 58 درصد است.

به گفته وی، طبق آمار سه سال 1396 تا 1399 شاهد هستیم که 45/60 درصد آثار عناوین کودک و نوجوان در بخش تالیف منحصر بوده است.

سختی های ترجمه کتاب کودک

در ادامه این نشست، نباتی با اشاره به زمان بر بودن فرایند فراوری آثار تالیفی، به طرح مسائل ترجمه کتاب کودک اشاره نمود و گفت: در حوزه ترجمه مسائلی وجود دارد، به عنوان مثال انتخاب کتاب اولین مشکل است، معمولا هر ناشر حرفه ای مجراهای خود را برای پیدا کردن کتاب ها دارد و اینکه کدام کتاب ها قابلیت ترجمه در فرهنگ و زبان کشور ما را دارد.

نباتی ادامه داد: در این میان انتخاب کتاب سخت است چون فرهنگ آن طرف مرزها بخصوص در اروپا و امریکا که فراوری محتوای داستانی بیشتر و عمیق تری دارند با ما فرق دارد، از سوی دیگر دسترسی ما به کتاب ها محدود و عموما به وسیله اینترنت است.

وی با بیان اینکه بعضی ناشران افرادی برای انتخاب در خارج از کشور دارند، مطرح کرد: با توجه به ظرفیت اینترنت و اطلاعات ارسالی ناشران خارجی از کتاب ها که محدود است، گاهی از میان کتاب های انتخابی و خریداری شده تعداد زیادی از کتاب ها از نظر محتوا اصلا قابل ترجمه نیستند.

نباتی با اشاره به بحث دیگری که در این زمینه وجود دارد، شرح داد: یکی دیگر از مسائل در بخش ترجمه، مترجم است، زیرا اگرچه گفته می گردد الان مترجم های کودک و نوجوان زیاد داریم اما در ادبیات داستانی با توجه به لزوم اشراف مترجمان به زبان مبدا و مقصد و بعلاوه آشنایی با فرهنگ مبدا و مقصد، مسائلی وجود دارد.

وی تاکید نمود: معمولا در انتخاب مترجم مسائل زیاد است، زیرا گاهی مترجمان حرفه ای بسیاری کتاب ها را کار نمی نمایند یا دیده شده است که بعضی مترجمان ، کار را به دانشجویان و افراد مبتدی می دهند که ترجمه های خوبی هم نیستند.

این نویسنده، مترجم حوزه نشر کودک و نوجوان، با اشاره به مثلث ناشر، پدیدآورنده و مخاطب در فرایند فراوری کتاب، گفت: از دیگر مسائل ما بعد از ترجمه، ویراستار، وزارت ارشاد، تامین کاغذ و زینک و چاپخانه ها است به طوری که بسیاری از همکاران ما در بخش بازرگانی در حوزه قیمت گذاری و خرید مواد اولیه با مشکل روبرو هستند که البته این موضوع یک بحث جداگانه می طلبد.

وی اضافه کرد: اما نکته مهم این است که معمولا در آثار ترجمه شده، ویراستار نقش مهمی دارد، ویراستاری که به صورت علمی ویرایش کند، محتوا و متن را بشناسد، چون ویراستاری که فقط جداسازی ویرگول و نقطه در متن نیست و افرادی که این کار را بشناسند خیلی محدود هستند.

به گفته نباتی، برطرف گره در ترجمه کتاب از جمله کارهای یک ویراستار است، یک ویراستار باید با مترجم در ارتباط باشد تا گره های موجود در متن را در تعامل با او شناسایی و حل نماید.

مسائل تالیف کتاب کودک

وی در بخش دیگری از این نشست درباره مسائل تالیف کتاب کودک، نیز گفت: تالیف مرارت های زیادی دارد، گاهی یک داستان کوتاه یک روزه، گاهی سه روزه و گاهی در مدت یک ماه نوشته می گردد اما یک رمان گاهی ماه ها زمان می برد و یک ناشر باید در فرایند فراوری اثر به همه این موارد توجه کند.

نباتی تاکید نمود: پس از نگارش متن نیز ویراستاری، تصویرگری، طراحی جلد و ... همه مراحل و هزینه زیادی برای ناشر به همراه دارد که اغلب دیده نمی گردد.

وی با اشاره به بعضی از مسائل کار گروهی تالیف کتاب در کشور، مطرح کرد: باید بگویم در کشور ما کار گروهی را نه نویسنده و نه تصویرساز نمی شناسد و فکر می نمایند کتاب را نوشته اند و تصویرگری نموده اند تمام شده است و در نهایت هر سال خواهان درصد سود سالانه خود است، در حالی که اصلا به همین راحتی نیست.

نباتی با بیان اینکه ما در داخل کشور مسائل زیادی برای فراوری کتاب داریم، مطرح کرد: گاهی آثار بسیار خوبی در داخل کشور فراوری می گردد که علاوه بر ایران به علت اهمیت بومی بودنش، برای خارج از کشور هم کاربرد دارد ولی همان طور که گفتم ما در داخل کشور مسائلی داریم که نمی گردد در بخش تالیف تاثیرگذار است.

وی با اشاره به ورود بخش دولتی به حوزه نشر، گفت: دولت با ورود به حوزه کتاب به بخش خصوصی ظلم می نماید، آن ها با بودجه ای که در اختیار دارند کتاب چاپ می نمایند و رقیب بخش خصوصی هستند و بسیاری از کتاب های خوب معمولا به علت عدم توزیع نامناسب و مسائل دیگر خوب دیده نمی گردد و به دست مخاطب نمی رسد.

نباتی تاکید نمود: زمان بر بودن کتاب تالیفی سختی زیادی به همراه دارد مثل تصویرگری آثار، گاهی تصویری سفارش داده می گردد اما طراح در فراوری آن تعلل می نماید و برای طراحی و فراوری آن مسائل زیادی به وجود می آید و ناشر گاهی ماه ها منتظر آماده سازی می ماند.

لزوم توجه به علوم انسانی

نباتی با بیان اینکه هدف بسیاری از ناشران در حوزه کودک و نوجوان تعالی فرهنگی است، مطرح کرد: ما امروز در جایی قرار گرفتیم که حوزه علوم انسانی و ادبیات دائم در حال تضعیف شدن است اما در حوزه تکنولوژی سرمایه گذاری کلان می گردد و شکست می خورند در حالی که در حوزه علوم انسانی که پیشینه و سابقه داریم سرمایه گذاری نمی گردد.

به گفته وی، در حوزه شعر و ادبیات ما صندلی بین المللی بسیار خوبی داریم و شعرا و نویسندگان خوش نام و پرآوازه ای درجهان داریم اما هیچ وقت به این حوزه توجه زیادی نمی گردد.

نباتی با اشاره به فعالیت ناشران و ورود آن ها به حوزه نشر گفت: ناشران عمر خود را در این حوزه گذاشته اند؛ سرمایه ، ایده و مدیریت می گذارند، ناشر فقط نشر نماینده کتاب نویسندگان نیست بلکه مدیریت و شمی که آن ها در کار دارند مهم است و اهمیت دارند و پدیدآورندگان باید به این موضوع توجه نمایند.

وی بعلاوه درباره مزیت های کتاب ترجمه شده کودک و نوجوان نیز گفت: ترجمه تداخل دو زبان و فرهنگ است، با آثار ترجمه شده شما به جاهایی می روی که قبلا نرفته ای، با فکرها و فرهنگی که آشنا نیستی، آشنا می شوی و جهانی جدیدی را کشف می کنی.

وی با بیان اینکه توصیف و روایت از مکان های ناشناخته از ویژگی های ترجمه است، اضافه کرد: زمانی که ناشر یک اثر خوب را برای ترجمه انتخاب می نماید و منتشر می گردد این کار و سرمایه گذاری مناسب روی آن برای ناشر هم ارزشمند است، زیرا مخاطب در پی آن می رود و کار پرفروش می گردد.

نباتی تاکید نمود: کتاب های خود معمولا بهتر دیده می شوند، هر چند از سوی دیگر بعضی افراد از نظر مالی نسبتا مقرون به صرفه تر است اما مخاطب معمولا کتاب ترجمه دوست دارد.

وی بعلاوه درباره مزایای آثار تالیفی، شرح داد: تالیف نیز مزایایی دارد، اگر قبول کنیم که معمولا درجه بندی در محتوای کار، نویسنده و ناشر اثر دارد، در تالیف یک انرژی مضاعف در تعامل با نویسنده و تصویرگر می گذارید.

نباتی ادامه داد: نباید فراموش کنیم که هماهنگی نویسنده، ویراستار و تصویرگر نیز از جمله نکاتی است که باید یک ناشر انجام بدهد و مزیتش این است که از بوم و وطن و فرهنگ خودت چیزی را بیرون می کشی و به مخاطبت می دهی که از آن بی اطلاع بوده است.

نباتی در این زمینه شرح داد: در آثار تالیفی اغلب نویسنده زوایای مختلفی از مکان های بومی و محلی به مخاطب می دهد یا چیزهایی را که از آن خبر نداری را به او می دهد و در کل جهان را از ژرفا و عمق به مخاطب عرضه می نماید.

نباتی بعلاوه در خاتمه اعلام نمود: پدیدآورندگان باید بدانند در فرایند فراوری اثر همه ما با هم موثر هستیم و وقتی کار خوب و ماندگار به دست به مخاطب رسید، این پیوستگی زیبا است. البته الان این کار به وسیله بعضی نویسندگان خوب مدتی است صورت گرفته است و امیدوارم که ادامه داشته باشد.