میراث فرهنگی نهفته در پای دیوار بزرگ چین - وبلاگ آقای رضایی

به گزارش وبلاگ آقای رضایی، دیوار بزرگ چین به نام یک سازه تاریخی برجسته همواره مورد توجه علاقه مندان به تاریخ و میراث فرهنگی قرار داشته است، اما نکته ای که عموما از دید بسیاری پنها می ماند، میراث فرهنگی بزرگی است که در زیر این دیوار سخت و سنگی نهفته است. اکتشافات و تحقیقات نو بر این قضیه صحه می گذارند که دیوار بزرگ چین بخش اعظم فرهنگ مردمان این منظقه را شکل داده است.

قسمت جیانکو از دیوار عظیم چین که طی حکمرانی امپراطوران سلسله مینگ ساخته شده بود، پس از گذشت سال ها آسیب های جدی دیده است. این سازه زمانی بر فراز صخره ها و به دور از مراکز تمدن قرار داشت، اما حالا شهر هوایرو در این مکان بنا شده است. با گذشت زمان، برج های دیده بانی مستحکم این قسممت از دیوار به علت مجاورت با هوا فرسوده شده است. همچنین نفوذ آب و پوشش گیاهی سنگین در جداره دیوار این بنا را آسیب پذیر کرده است.

جیانکو که به زبان چینی به معنای نوک پیکان بوده و به ناهمواری های زیبایش مشهور است، به نام سخت ترین بخش دیوار چین برای صعود معروفیت دارد.

در سال 2018، یک پروژه حفاظت به منظور جلوگیری از ریزش بخش های سست دیوار عظیم کلید خورد. از نظر ژانگ جیان وی، استاد باستان شناسی دانشگاه پکن، این پروژه فرصت مناسبی بود تا او بتواند این سازه را از نزدیک دیده و درباره تاریخچه آن تحقیق کند. گروه ژانگ در طی سه سال گذشته تحقیقات باستان شناسی متعددی در یک بخش 800 متری از دیوار در جیانکو از جمله چهار برج دیده بانی انجام داده است.

نوسازی دیوار چین با کمترین مداخله

تیم تحقیق این بخش را به واحدهای حفاری 25 مترمربعی تقسیم کرده و تحقیقات دقیق را در هر یک انجام داده است. آجرها و سنگ هایی که از دیوار افتاده اند قبل از بازگرداندن به سازه با دقت تمیز و بررسی می شوند.

شانگ هنگ، محقق موسسه تحقیقات باستان شناسی پکن، در مصاحبه ای گفت: میراث فرهنگی زندگی مخصوص خود را دارد. هر پروژه نوسازی به مثابه مداخله ای در دوام و عمر دیوار بوده که اطلاعات مهمی را ارائه می دهد. از آنجا که مجبور شده ایم از طریق این پروژه دوباره در زندگی این دیوار مداخله کنیم، ابتدا باید اطلاعات مربوطه را از طریق تحقیقات باستان شناسان به دست بیاوریم. سپس می توانیم بفهمیم که شکل ظاهری دیوار چگونه تغییر کرده است و همچنین می توان از شرایط فعلی آن اطلاعاتی کسب کرد. این کار به فرایند حفاظت کمک زیادی می کند. ما اساساً فهمیده ایم که برج های دیده بان چگونه ساخته شده اند، چگونه مورد استفاده قرار گرفته و چه آسیب هایی دیده اند. این امر سرنخ های کلیدی را برای مطالعات معماری ما فراهم کرده است.

همچنین، این پروژه حفاظتی از عکس های هوایی برای تجزیه و تحلیل سازه کمک گرفته است و از طریق دیجیتال سازی، می توان با رویکرد علمی تری فرایند حفاظت را مدیریت و ارزیابی کرد. آجرها و سنگ های پراکنده ای که از این محل کشف شده اند می توانند تا حد زیادی برای کارهای بازسازی بازیافت شوند.

ژانگ در ادامه نام کرد: مواد مورد استفاده برای بازسازی تا حد امکان اصالت خود را حفظ کرده و این گروه به اصلحداقل مداخله پایبند بوده است. بخش دیوار عظیم در پکن به طول 520 کیلومتر از شش منطقه در امتداد کوه های یان عبور می کند. قسمت کوچکی از سازه مربوط به قرن ششم است، اما بیشتر آن در دوران سلسله مینگ ساخته شده است.

برج های دیده بانی و سنگ های بخش های پایین تر در قرن 14 و 15، به ویژه در زمان امپراطور یونگل که مرکز ملی را از نانجینگ در استان جیانگسو فعلی به پکن منتقل کرده بود، مستقر شدند. تقویت دیوارهای آجری تا اواسط قرن شانزدهم، در زمان سلطنت امپراطور جیاجینگ به طور جدی صورت نگرفته بود. در زمان سلطنت امپراطور وانلی (1620-1573)، هنگامی که بخش جیانکو ساخته شد، استحکام این ساختار تقویت شد.

ژانگ ژونگوا، معاون انستیتوی پکن، گفت: مطالعه باستان شناسی بر روی دیوار عظیم برنامه ای است که شامل مطالعات معماری باستان و محیط اطراف آن هم می گردد. این مطالعات به ما امکان می دهد نوع خطراتی که پایداری دیوار را تهدید می کند دریابیم و به ما در تهیه برنامه هایی برای جلوگیری از تهدیدهای احتاقتصادی کمک می کند.

تاریخچه بنای دیوار چین

بنای دیوار عظیم در دست سلسله مینگ در طی دو دوره کین (206 تا 221 قبل از میلاد) و دوره هان (206 قبل تا 220 پس از میلاد) قرار داشت. طبق نظر وزارت فرهنگ و میراث ملی چین، طول این بنا بیش از 21 هزار کیلومتر است و از میان 15 استان و نواحی تحت حکومت چین می گذرد. حدود 8 هزار کیلومتر از این دیوار عظیم در دوره حکومت سلسله مینگ ساخته شده است.

در ژانویه 2019، نقشه اصلی طراحی سازه دیوار از طریق مجلس ایالتی چین منتشر شد. هدف از این کار، کمک به تحقیقات در زمینه حفاظت و بازسازی بنا تا سال 2035 بوده است. در جولای 2019، طرح ایجاد پارک ملی دیوار عظیم منتشر شد. از آن زمان وزارت فرهنگ و میراث ملی چین حدود 83 نقطه از بنا را برای ساخت پارک مشخص کرد و حدود 20 پروژه آن در اوایل امسال به صورت رسمی تایید شد.

چای ژیامینی، رئیس آکادمی میراث فرهنگی چین، گفت: به علت اینکه دیوار عظیم نشان فرهنگی چین است، بسکمک از مردم این کشور به آن تعلق خاطر دارند، اما در واقعیت این بنا متعلق به همه مردم جهان است و باید ارزش فرهنگی آن همچنان حفظ شده و تاریخچه آن به مردم توضیح داده گردد.

دیوار عظیم برای مردم چین بسیار مهم است. در سال 1993 سربازان چینی سال ها در برابر تهاجم ژاپنی ها در نزدیکی پکن جنگیدند. به همین علت این بنا نماد پایداری هم به تعداد می رود. گرچه این بنا نماد روح مصمم ملت چین است، مردم معتقد بودند بنا نباید به نحوی بازسازی گردد که از اصل خودش دور گردد.

در دهه 1950، وقتی قسمت بدالینگ در پکن در حال بازسازی بود، این رویکرد به طور کامل حفظ شد. اما اکنون چای معتقد است این نوسازی نمی تواند شکل اصلی دیوار را تداعی کند.

در سال 2016 عکس هایی از قسمت مربوط به استان لیائونینگ به صورت آنلاین نمایش داده شد. ظاهر این بنا کاملا در بازسازی تغییر کرده بود و این موضوع موجب خشم عده ای شد. هرچند این اشتباه بعدها جبران شد، آغازگر گفت وگوهایی طولانی در میان عموم برای پیدا کردن راه های بازسازی و نگه داری این بنا بود.

چای اضافه کرد: اگر از دید باستان شناسی به این بنا نگاه کنیم، مردم تغییرات را بهتر می فهمند و می پذیرند که بعضی قسمت های آن قبلا از بین رفته است. کار در جیانکو مثال مناسبی برای صحبت من است. همه باستان شناسان به خوش شانسی کسانی که در جیانکو کار می کردند نیستند. این بنا از طریق قوانین ملی محافظ می گردد و بنابراین محققان اجازه نمونه برداری از آجرها را ندارند. باستان شناسی این بنا نه فقط درباره دیوار بلکه در مورد میراث فرهنگی وابسته به آن بود و فراتر از تصور ما قرار داشت. دانش ما در مورد بنا وابستگی زیادی به زمین زیر آن دارد.

قلعه دفن شده در زیر دیوار چین

باستان شناسان به قسمتی از دیوار که طولی حدودا برابر با 10 کیلومتر دارد علاقه مند هستند. این قسمت در استان مینگ واقع شده است و در آن یک قلعه ویران شده در زیر ماسه ها دفن است.

یو چنولی، محقق موسسه شاآنشی که هدفش نمایش میراث فرهنگی و باستانشناسی است، در مصاحبه ای گفت: کینگ پینگ بو در اواسط قرن 15 ساخته شده است. در دهه 1690 لشکری به رهبری امپراطور کانگشی در دوره پادشاهی کینگ، قلعه را فتح کرد و پس از پیروزی امپراطور این قلعه متروکه شد.

دروازه شهر، پل ها و برج های دیده بانی از طریق تیم یو پیدا شدند. این گروه از ماه می سال گذشته بر روی معبد تائوئیست ها که ویران شده بود کار می کند. این معبد شیانینگ نام دارد و نکته جالبش اینجاست که این ویرانه که 60 متر طول و 25 متر عرض دارد.

مطالعات بر روی کتیبه های سنگی که قدمتشان به دوران امپراطور وانلی بازمی گردد، نشان می دهد که این مکان متعلق به خدای حامی بومیان بوده است. حدود 30 مجسمه رنگی به میزان انسان های واقعی در ویرانه های معبد پیدا شد.

یو گفت: طرح اولیه این حیاط شدیدا حفاظت شده بود و مجسمه ها عالی ساخته شده بودند. چون مکان پس از متروکه شدن بلافاصله از طریق شن مدفون شده بود و از طریق انسان ها تخریب شده بود، بقای آن در معرض خطر قرار داشت.

در شرق معبد، سازه ای با ارتفاع بیش از سه متر همچنان در شن مدفون است. این شرایط امید بیشتری به یو برای کاوش و حفاری می دهد. یادداشت ها نشان می دهد که 36 قلعه در منطقه به نام سربازخانه برای سربازان گارد در مرز شاقتصادی دیوار استفاده می شده است.

قطعات یافت شده ظروف چینی شاهدی بر این است که قلعه براساس کمک تاجران منطقه ساخته شده است. همچنین 2 فروشگاه در نزدیکی باروها قرار داشت. به علت پیشرفت تجاری، میان فرهنگ ها و گروه های بومی در منطقه مراودات دائمی وجود داشته است. بنابراین دیوار عظیم چین چهارراهی بود که فرهنگ مردم بخش جنوب را مردم شاقتصادی تلفیق می کرد. و به این شکل بود که اجتماع در تمدن چین شکل گرفت.

سایر سایت های کشف شده در امتداد دیوار چین

مطالعه سایت های دیگر در امتداد دیوار عظیم چین دیدگاه بهتری نسبت به تاریخ آن به دست می دهد.

در سال 2019، باستان شناسان موسسه فرهنگی رلیس و باستانشناسی مغولستان و دانشگاه سونیاتسن در گوانجو، تحقیق درباره یک شهر ویران شده به نام هوهوت در زمان خاندان هان که در نزدیکی این مکان قرار داشت را آغاز کردند. هوهوت در مرکز مغولستان با حکومتی مستقل واقع شده بود.

ژانگ ون پینگ، یک محقق از موسسه داخلی مغولستان، گفت: اگرچه خرابه ای که به سایت شالیانگزی معروف است در آن زمان فقط به میزان مرکز اصلی شهرستان بود، بقایای معماری خاکی با مساحت حدود 1800 مترمربع شاهدی از شرایط استثنایی این مکان است. کاشی های کشف شده در این مکان دارای الگویی مشابه با کاشی های کشف شده از ویرانه های کاخ شاهنشاهی سلسله هان بودند. همچنین، بقایای انبارها و چرخ های سفالگری به همراه میزان زیادی ارزن در این محل پیدا شده که نشان می دهد از آن به نام انبار استفاده می شده است.

از آنجا که مردم مرکز شهرستان به چنین انبار عظیمی احتیاج نداشتند، باستان شناسان احتمال می دهند که این مکان برای اسکان سربازانی که از دیوار عظیم محافظت می کردند استفاده می شده است.

ژانگ ونپینگ گفت: به نام یک شهر مرزی نزدیک به دیوار در دوران سلسله هان، چیزهای زیادی برای پر کردن خلا مطالعات باستان شناسی مربوط به چنین میراثی وجود دارد. همچنین برای اولین بار ما یک انبار امپراطوری هان را در امتداد دیوار عظیم پیدا کردیم.

از آنجایی که مدیریت انبار از طریق دولت مرکزی برای اطمینان از تأمین مواد غذایی به شدت کنترل می شد، ونپینگ انتظار دارد تحقیقات بیشتری برای کمک به مطالعات جامع نظام سیاسی و اقتصادی ملی در دوره سلسله هان که منطقه مرزی شاقتصادی را اداره می کرد وجود داشته باشد.

در اواسط قرن اول قبل از میلاد، هوهانیه، رهبر مردم عشایر شیونگنو، برای بیعت با سلسله هان و حفاظت از مرز به سمت جنوب حرکت کرد. سوابق نشان میدهد هیچ اثری از سختی در تامین معشیت در مرزهای شاقتصادی وجود نداشته و مردم بومی آنجا در رفاه کامل زندگی می کرده اند.

در این راستا ژانگ ونپینگ اضافه کرد: وجود انبار شاخصی از دوران صلح و شکوفایی این منطقه است.

وی جیان، استاد باستان شناسی و موزه شناسی در دانشگاه رنمین چین، گفت: دیوار عظیم به نام یک سیستم دفاعی نظامی ساخته شد، اما مردم عشایر در طول تاریخ باستان به حرکت خود در جنوب ادامه دادند و در پی ساختن خانه های تازه خود در چین مرکزی بودند. به همین منظور، دیوار به محرکی برای مبادلات فرهنگی تبدیل شد که سرزندگی و رشد کشور را حفظ می کرد.

* ترجمه از آناهیتا رشیدی