پارک ملی لار؛ جلوه ای از بهشت در همسایگی مرکز - وبلاگ آقای رضایی

به گزارش وبلاگ آقای رضایی، منطقه حفاظت شده لار یا بهتر است گفته گردد پارک ملی لار در منطقه ای در فاصله 70 کیلومتری شرق تهران قرار گرفته است. منطقه ای دنج که از دره ای در حاشیه جنوب غربی تا شمال شرقی کوه دماوند تشکیل شده است. این منطقه جزو تقسیمات استان مازندران به حساب آمده و از دیرباز به سبب خوش آب و هوایی محل، اردوگاه های پادشاهان در فصل گرما بوده است.

پارک ملی لار نمونه ای شاخص از زیستگاه های کوهستانی به شمار می آید که در سال 1354 به پارک ملی تبدیل شد و از سال 1361 طبق مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست به عنوان منطقه حفاظت شده اداره می گردد و از سال 1370 بعضی از منطقه ها آن برای شکار و تیراندازی ممنوع اعلام شد. دریاچه 20 کیلومتری لار یکی از مراکز تفریحی این منطقه است.

جغرافیای پارک ملی لار

منطقه حفاظت شده لار بین استان های تهران و مازندران و در موقعیت N3554 عرض شمالی و E5133 طول شرقی واقع شده است. مساحت آن در حدود 31000 هکتار است. منطقه لار با وسعتی حدود 73500 هکتار در دامنه جنوبی رشته کوه های البرز واقع شده است.

این دره در 70 کیلومتری شمال شرقی تهران واقع شده است و از قسمت شمال به کوه های نور، از غرب به خاتون بارگاه و گرمابدر، از قسمت جنوب به لواسانات و از قسمت شرق به کوه دماوند و پلور محدود می گردد.

جهتهای دسترسی

با ورود به جاده هراز از انتهای بزرگراه بابایی و عبور از رودهن و بومهن و سپس گردنه امامزاده هاشم جهت سرپایینی شده و با طی چند پیچ و 2-3 کیلومتر چشم انداز بی نظیری از کوه دماوند را مشاهده خواهید کرد که توصیه می گردد پیش از رسیدن به ساختمان راهداری توقفی نموده و عکسی یادگاری با این غول سپید داشته باشید. کمتر از 10 دقیقه بعد به پلور خواهید رسید. دقت کنید که تابلو چشم گیری وجود نداشته و بهتر است که دنبال مجسمه طلایی کوهنورد در سمت چپ خود بگردید و از همان جا به جاده فرعی وارد شوید. بهرحال باید جاده آسفالته و پرپیچ وخم را ادامه دهید و همه جا از فرعی های سمت راست یا چپ بپرهیزید، در کمتر از یک ربع به محیط بانی سد لار خواهید رسید.

• از جاده آبعلی (تهران به سمت آمل) در داخل شهر پلور منشعب می گردد. این جهت از سه راهی پلور تا پست ورودی پاسگاه محیط بانی دلیچای (ورودی شرقی پارک ملی لار) امتداد یافته و دسترسی به پارک ملی لار را به وسیله جاده آسفالته ممکن می سازد.
• جهت گرمابدر: این جهت را با ماشین شخصی تا فشم، روستای گرمابدر می توان طی کرد. این جهت به غرب پارک ملی لار دسترسی دارد و بیشتر مورد استفاده دامداران بومی و عشایر قرار می گرفته است. عبور از این جهت احتیاج به اخذ مجوز از پاسگاه شکاربانی گرمابدر دارد.
• جهت افجه: این جهت کاملا احتیاج به کوهنوردی دارد. لواسان- افجه- دشت هویج- به سمت فله پرسون- از روی گردنه به سمت دشت لار که حدودا نزدیک امامزاده پنج تن به رودخانه لار خواهید رسید.

در ادامه جهت های کوهستانی دیگری نیز وجود دارد که همراه با کوهنوردی هستند.

نکته:

در فصل بهار پیش از 15 خرداد امکان عبور با خودرو شخصی از محیط بانی وجود ندارد (به علت فصل زاد و ولد حیوانات)، لذا در صورتی که تمایل به ورود به منطقه را دارید باید حداقل 2 کیلومتر را پیاده بپیمایید تا به ترتیب به اولین نقطه دسترسی به آب سد و پس از 5 کیلومتر به روخانه دلیچای و حدود 10 کیلومتر به رودخانه سفید آب و 20 کیلومتر به پست تفرجگاهی انتهای سد برسید.

شرایط اقلیمی

این پارک از دو اقلیم ارتفاعات فوقانی و مرطوب و سرد تشکیل شده است که بارش بسیاری را به صورت برف ایجاد می نماید و به علت آنکه دارای ویژگی های خاص و گونه های متنوع گیاهی و جانوری است، تحت حفاظت قرار گرفته است. وجود ماهی قزل آلای خال قرمز، از نادرترین گونه های آبزی دنیا، اهمیت این مجموعه را دو چندان نموده است. این پارک دارای چشم اندازهای بسیار زیبایی است. چشمه ها و رودخانه های پر آب زیستگاه های امن در دو سوی این دره زیبا طراوت و جذابیت آن را دوچندان نموده است.

حیات وحش

دشت لار به علت داشتن آب و هوای مناسب و رودخانه های متعدد و پوشش گیاهی انبوه دارای تنوع جانوری فراوانی است و تقریبا تمامی جانداران و گیاهان منطقه البرز مرکزی در این پارک وجود دارند.

گونه های جانوری

از لحاظ حیات وحش جانوری به علت موقعیت ویژه کوهستانی و آبی دارای گونه های متفاوتی است.

پرندگان این منطقه جمعا یکصد گونه و شامل کبک، عقاب، سارگپه، درنا، فلامینگو، دلیجه، کبک دری و … است. عقاب طلایی، گونه ای بی همتا تنها در این حوزه از ایران زیست می نماید و بومی این منطقه است.

پستانداران این منطقه شامل کل و بز، قوچ، خرگوش، سمور، میش البرز مرکزی، خرس قهوه ای، پلنگ، گرگ، روباه، گراز و گربه وحشی و… است. در این دره به علت داشتن زیستگاه امن و مناسب، پستاندارانی چون کل و بز رشد خوبی در این سال ها داشته اند.

افعی، افعی دماوندی، افعی البرزی، مار، مارمولک، بزمجه، لاک پشت و قورباغه از انواع دوزیستان و خزندگان منطقه است.

ماهی قزل آلای خال قرمز یکی از نادرترین گونه های قزل آلا، در این منطقه یافت می گردد. قزل آلای خال قرمز (Salmo trutta fario) نام گونه ای ماهی است. این ماهی را در بعضی کشورها قزل آلای قهوه ای می نامند.

این ماهی در آب شیرین و رودخانه و دریاچه تغذیه می نماید و در فصل پاییز برای تخم ریزی عکس جریان آب را در پیش گرفته و به سمت سرچشمه های رودخانه رهسپار می گردد. قزل آلا اصولا یک ماهی شکارچی و پراشتها است. این ماهی از خانواده آزادماهیان بوده و نسبت به تغییرات دما و مواد غذایی حساسیت خاصی از خود نشان می دهد و هنگامی که پناهگاه مناسبی برای خود دید به راحتی آنجا را از دست نمی دهد و از نوع رنگین کمان باهوش تر است، بعلاوه به خاطر شرایط زیستی شان به صورت پرورشی نیستند و از دست انسان غذا نمی خورند به همبن علت کمیابند. ماهیان جوان برعکس ماهی های مسن در سطح آب بیشتر یافت می شوند، ماهی ماده در سه سالگی و ماهی نر در دو سالگی به سن بلوغ می رسند.

ماهی قزل آلای خال قرمز از گونه های حمایت شده کشور محسوب می گردد و در لیست سرخ اتحادیه دنیای حفاظت IUCN در طبقه در آستانه انقراض (EN) واقع شده است.

پارک ملی لار به عنوان یکی از معدود زیستگاه ها و در واقع مهم ترین زیستگاه این گونه ارزشمند در ایران به شمار می رود و این حیث از اهمیت بسیاری برخوردار است. قزل آلای خال قرمز از ارس تا نزدیکی اترک در رودخانه های جاجرود، کرج و حوضه ارومیه نیز وجود دارد.

ماهی قزل آلای خال قرمز، دو فرم ساکن و مهاجر دارد که فرم مهاجر این ماهی پیش از این به جای دریاچه لار به دریای خزر مهاجرت می نموده است، اما در حال حاضر با توجه به ایجاد سد، به دریاچه لار می رود.

گونه های گیاهی

مجموعا در منطقه حدود 400 گونه گیاهی شناسایی شده است که به 48 تیره تعلق دارند. از این تعداد قریب به 338 گونه گیاهان دائمی و چند ساله هستند. از گونههای گیاهی موجود قریب به 35 گونه آن انحصاری ایران است.

جذابیت این منطقه به پوشش گیاهی متنوع و جالب آن است. شماری از گیاهان این دشت خوراکی و دارویی است که هواداران زیادی دارند. گون و خرگوشک و آویشن (اوشم) و شنگ، لواش، سیرک (تلم)، پیازک، قارچ وحشی، کاسنی، گلپر (الرگ)، شیرین بیان، باریجه، چای کوهی، بارهنگ و والک نمونه هایی از گیاهان دشت لار و بلندی های آن است. زنبق وحشی بنفش و ارغوانی، مرغک و گل زرد و شقایق دشت لار را در بهار رنگارنگ نموده و زیبایی آن دو چندان می گردد.

از این منطقه به علت وجود پوشش گیاهی مرتعی و بعلاوه تنوع زیاد گیاهان و گل ها برای زنبورداری نیز استفاده می گردد که این کار از اوایل خرداد شروع و تا اواخر شهریور همان سال ادامه دارد. از این منطقه به علت وجود ارزش ها و جاذبه های طبیعی و چشم اندازهای زیبا به عنوان یک منطقه اکوتوریستی و تحقیقاتی و جهت پژوهش و آموزش نیز استفاده می گردد که به علت وجود تنوع بسیار در میان گونه های گیاهی و جانوری مورد توجه مردم و دوستداران طبیعت قرار گرفته است.

رودخانه های دشت لار

رود دیو آسیاب، رود لار، رود سفیدآب، رود الرم، رود ورا رود، چهل بره، آب سیاه چال، آب امام پهنک از رودخانه های این منطقه سر سبز هستند که همگی به سمت سد لار سرازیر می شوند و بخشی از آب تهران را تأمین می نمایند.

کوه های دشت لار

در دورتادور دشت لار کوه های سر به فلک کشیده وجود دارد که عبارت اند از کوه دماوند، کوه دیو آسیاب، کوه یخ کمر، کوه گل زرد، کوه پهنک، کوه زرشکی، کوه کمردشت، کوه نمک کوسر، کوه سیاه چال، کوه آرو، کوه اسب کلک، کوه کافر راه و در آخر کوه کبود.

ماهیگیری پارک ملی لار

دوستداران ورزش ماهیگیری هر هفته برای صیدماهی به این دره می آیند. فصل مجاز صید ماهی معمولاً از اول خردادماه هر سال شروع و تا شهریور ادامه می یابد. دوستداران این ورزش با کسب پروانه ویژه صید روزانه که در واحدهای محیط زیست قوشخانه، پلور و دلیچای صادر می گردد، می توانند به صید ماهی بپردازند. اولین مسابقه ماهیگیری بعد از انقلاب در سال 70 در دریاچه سد لار برپا شد و از سال 73 همه ساله این مسابقات برگزار شده است.

سد لار

سد لار یکی از سدهای خاکی تأمین نماینده آب آشامیدنی حوالی تهران و تأمین نماینده آب مورد احتیاج آبیاری های کشاورزی منطقه است. این سد در 75 کیلومتری شمال شرق تهران و در 100 کیلومتری شهر آمل واقع شده است. این سد در مرز استان مازندران و تهران واقع است و جزو پارک ملی لار نیست و در استان مازندران واقع شده است. دریاچه سد لار به علت نزدیکی به کوه دماوند و واقع بودن در منطقه دشت لار به یکی از گردشگاه های اطراف تهران تبدیل شده است که در سال های اخیر به عنوان مراکز پرورش ماهی قزل آلا و ماهیگیری و بعلاوه ورزش های چون اسکی روی آب از آن استفاده می گردد.

سر شاخه اصلی تغذیه نماینده دریاچه سد لار عبارت اند از:

• قزل دره: با چهار شاخه فرعی کمردشت، آلارم، خشک رود، سیاه پلاس با توجه به دوره یخ بندان حدودا 6 ماهه (از آبان تا فروردین) و برودت زیاد منطقه تا منهای 37 درجه سانتی گراد دستگاه ها قادر به ثبت تغییرات سطح آب در طول دوره نیستند (ارتفاع ایستگاه 2495 متر و حداکثر ارتفاع آب دریا 2531 متر است به همین علت گاهی زیر آب می رود)
• سفید آب یا آب سفید: از ضلع جنوبی کوه های نور سرچشمه می گیرد و دبی آن در اوایل پاییز به 300 لیتر در ثانیه می رسد که لایه ای از آهک بستر و کنار رودخانه را می پوشاند حداکثر دبی در زمان سیلاب 15 متر بر ثانیه است و رتبه آخر را نسبت به دو شاخه دیگر دارد (ایستگاه سفید آب سال 63 تاسیس شد ارتفاع آن 2560 متر).

• دلیچای که از قله دماوند و والا رود سرچشمه می گیرد بستر آن سنگی و سیلاب های آن با تاخیر 15 تا 30 روزه نسبت به حوزه های دیگر شروع می گردد (ذوب برف های قله علت آن است). دسترسی به این ایستگاه از سایر ایستگاه ها آسان تر و نزدیک تر است (ارتفاع 2530).

شرایط عمومی مالی و اجتماعی

محدوده پارک ملی لار فاقد نقاط مسکونی دائمی (شهر و روستا) بوده و در حاشیه و حریم آن نیز نقاط شهری و روستایی وجود ندارد، اما این یکی از اکوسیستم های مهم عشایری است که عشایر دوره ییلاقی خود را در آن سپری می نمایند.

بهره برداران شامل دو گروه عمده هستند. گروه اول ارگان های دولتی و گروه دوم نیز بخش خصوصی یعنی عشایر یا دامداران کوچنده و زنبورداران هستند.

تهدیدات منطقه

ورود 2 تا 3 برابر دام مازاد به مراتع پارک ملی و منطقه شکار ممنوع لار فشار بسیار بسیاری را به توان احیا و تجدیدپذیری گونه های مرتعی و بعلاوه سلب امنیت روانی حیات وحش وارد ساخته است.

در مواردی ساخت و سازهای غیر مجاز و فنس کشی های انجام شده به وسیله عشایر پیرامون اراضی مستثنیات از دیگر تعارضات موجود در منطقه است.

نکات لازم در سفر به دشت لار

• آب آشامیدنی در منطقه موجود نیست، باید همراه خود آب به همراه داشته باشید.
• امکان دسترسی به موبایل وجود ندارد.
• تابش آفتاب در این منطقه شدید است و سایه طبیعی (درخت) نیز وجود ندارد.
• در این منطقه مارهای سمی و خطرناکی زندگی می نمایند (استفاده از گتر می تواند تا حدی از مقدار خطر بکاهد).
• این محل دارای انواع گونه های جانوری و گیاهی است که لازمه حضور در این منطقه رعایت موازین محیط زیستی است.

جاذبه های گردشگری پیرامون دشت لار

• امامزاده هاشم؛ آدرس: جاده هراز 7 کیلومتر بعد از آبعلی.
• آبگرم لاریجان؛ آدرس: جاده هراز 72 کیلومتری آمل، روستای لاریجان.
• غار و آبگرم اسک؛ آدرس: 13 کیلومتری پلور (راه شنی).