برای پیشگیری از عقرب زدگی چکار کنیم؟ - وبلاگ آقای رضایی

به گزارش وبلاگ آقای رضایی، رئیس گروه مدیریت بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان گفت: علت اصلی بروز مرگ متعاقب عقرب گزیدگی تاخیر در مراجعه مصدوم به مراکز بهداشتی درمانی و تاخیر در آغاز درمان اختصاصی با سرم پادزهر عقرب است.

به گزارش وبلاگ آقای رضایی، دکتر بهزاد امیری عقرب زدگی را از معضلات بهداشتی درمانی بسیاری از منطقه ها جهان از جمله ایران معرفی کرد و گفت: مسمومیت با سم عقرب یکی از فوریت های پزشکی تهدید کننده حیات، بویژه در بچه ها کمتر از شش سال است. عقرب ها در شب فعال هستند و به همین علت بیشتر عقرب زدگی ها هم در شب اتفاق می افتد. بیش از 1500 گونه عقرب در جهان شناسایی شده اند که فقط 25 گونه آنها از لحاظ سلامت عمومی اهمیت دارند.

وی با بیان اینکه در ایران از 50 گونه موجود هفت گونه حایز اهمیت هستند، اظهار کرد: سالیانه حدود یک تا 1.5 میلیون عقرب زدگی در جهان اتفاق می افتد که موجب مرگ بیش از 3000 نفر می گردد. در کشور ما هم سالانه حدود 50000 عقرب زدگی گزارش و ثبت می گردد. در سال 1399 تعداد 49709 مورد عقرب زدگی و 18 مورد فوت ناشی از آن در کشور ثبت شده است. استان های خوزستان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان بیشترین آمار عقرب زدگی در کشور را دارند.

وی علائم عقرب زدگی را بسیار متنوع معرفی کرد و اضافه نمود: علائم به نوع عقرب و نوع زهر آن، اندازه زهر وارد شده به بدن، زمان نیش خوردن (شب یا روز)، سن و جثه فرد عقرب زده شده و مدت زمان طول کشیده شده از زمان نیش خوردن تا مراجعه به مرکز بهداشتی درمانی و آغاز درمان بستگی دارد. علائم عقرب زدگی به دو دسته علائم موضعی و علائم عمومی تقسیم می شوند.

علائم موضعی شامل درد محل نیش، التهاب، تورم، قرمزی و کبودی است. علائم عمومی بر حسب نوع و اندازه زهر عقرب بسیار متنوع و فرق دارد و شامل تنگی نفس، افزایش ترشح بزاق یا خشکی دهان، اشک ریزش، آبریزش از بینی، تعریق، تنگی یا گشادی مردمک چشم ها، افزایش ضربان قلب، کاهش یا افزایش فشار خون، نارسایی کلیوی، وجود خون در ادرار، کاهش سطح هوشیاری و تشنج است.

به گفته وی، علت اصلی بروز مرگ متعاقب عقرب گزیدگی تاخیر در مراجعه مصدوم به مراکز بهداشتی درمانی و تاخیر در آغاز درمان اختصاصی با سرم پادزهر عقرب است.

رئیس گروه مدیریت بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت، گفت: اکثرا افراد گزیده شده به وسیله نوعی عقرب به نام گادیم به علت نداشتن درد و یا درد خفیف، عقرب گزیدگی را بی اهمیت می پندارند و در مراجعه به موقع به مراکز بهداشتی درمانی سهل انگاری می کنند و زمانی به درمانگاه می فرایند که زهر عقرب اثر خود را بر روی اعضای حیاتی بدن مانند کلیه گذاشته است و درمان در چنین شرایطی بسیار سخت است.

به همین علت توصیه می گردد فرد عقرب زده فورا به مراکز بهداشتی درمانی انتقال یابد و پادزهر دریافت کند. خوشبختانه پادزهر اختصاصی گونه های خطرناک عقرب در کشور فراوری می گردد و در تمامی مراکز بهداشتی درمانی منتخب درمان گزش جانوران زهرآگین و بیمارستان ها در سطح کشور توزیع شده و وجود دارد.

وی درباره پیشگیری از عقرب زدگی، تاکید نمود: با افزایش آگاهی افراد در معرض خطر و ارائه راه چاره های پیشگیرانه می توان احتمال گزش را به حداقل رساند و یا در صورت بروز گزش با انجام اقدامات اولیه از وخیم شدن اوضاع جلوگیری کرد.

در این راستا به تشریح 21 اقدام برای پیشگیری از عقرب زدگی پرداخت و گفت:

1- نوسازی خانه های قدیمی: خانه های قدیمی همواره محل زندگی عقرب ها هستند. بنابراین باید نسبت به نوسازی آنها اقدام کرد و اگر این کار ممکن نبود دست کم باید سوراخ ها و شکاف های دیوارها را با مصالح ساختمانی مناسب پوشاند.

2- احتیاط در پوشیدن لباس و کفش در منطقه ها عقرب خیز از نکته های مهم پیشگیری است؛ زیرا عقرب ها ممکن است میان لباس ها یا داخل کفش ها سکونت کنند و هنگام پوشیدن لباس یا کفش فرد را نیش بزنند. (موارد متعددی عقرب زدگی هنگام پوشیدن لباس یا کفش رخ داده است) به همین علت کفش ها و لباس ها را باید قبل از پوشیدن تکان داده و آنالیز کرد.

3- استفاده از تخت خواب های بلند و پایه دار و گذاشتن پایه های تخت در قوطی یا ظرف محتوی آب تا از بالا رفتن عقرب از تخت جلوگیری گردد. بعلاوه باید قبل از خوابیدن رختخواب از لحاظ وجود عقرب به دقت بازدید گردد.

4- در منطقه ها عقرب خیز ساکنان خانه شب هنگام حین راه رفتن بسیار مراقب باشند و حتما از پاپوش نظیر دمپایی، صندل و از این قبیل استفاده کنند و مراقبت کنند که عقرب را لگد نکنند؛ چرا که بسیاری از موارد عقرب زدگی در اثر پا گذاردن روی آنها بوده است.

5- توصیه می گردد کشاورزان و کارگران هنگام بلند کردن سنگ و آجر و کار در کشتزارها دستکش ضخیم به دست کنند.

6- از فروبردن دست (به خصوص بچه ها) در لانه های پرندگان جلوگیری گردد.

7- در بیرون آوردن میوه از صندوق های میوه که از منطقه ها عقرب خیز به سایر منطقه ها برده می شوند احتیاط گردد و وسائلی که از منطقه ها عقرب خیز به جای دیگر منتقل می گردد، بازرسی شوند.

8- ماکیان به خصوص مرغ و خروس علاقه خاصی به عقرب ها دارند و با مهارت آنها را شکار نموده و می بلعند و هیچ گونه آسیبی هم به آنها وارد نمی گردد. بنابراین می توان در منطقه ها عقرب خیز با نگهداری ماکیان جهت از بین بردن عقرب ها استفاده کرد.

9- برای از بین بردن عقرب ها بهتر است نزدیک محل زندگی عقرب ها یک گونی خیس گذاشته گردد تا به علت خنک بودن زیر گونی جمع شوند.

10- از تجمع نخاله های ساختمانی در اطراف منزل به علت ایجاد فضای مناسب برای لانه کردن عقرب ها، جلوگیری گردد.

11- شکاف های موجود میان در و چارچوب را مسدود نمایید، بعلاوه باید منافذی را که در محل ورود لوله ها و سیم ها بداخل ساختمان ایجاد شده است، مسدود کرد.

12- تمیز کردن حیاط و جمع آوری مواد انباشته شده در آن نظیر چوب، آهن آلات، برگ و از این قبیل می تواند یاری موثری در کاهش جمعیت عقرب ها در خارج از اماکن کند.

13- در تابستان به هنگام برداشتن اشیا مراقب باشید و قبل از انجام این کار حتماً به سطوح زیرین آن توجه کنید.

14- بوته های گیاهان نزدیک ساختمان را حذف و شاخه هایی را که بر روی سقف منازل خم شده و با آن تماس دارند را قطع نمایید. این شاخه ها مسیری را برای دسترسی عقرب ها به سقف ساختمان فراهم می آورند.

15- سطل های زباله و یا محل های نگهداری زباله را داخل چارچوبی مخصوص به گونه ای تعبیه نمایید که بالای سطح زمین قرار گیرند.

16- از صفحات زیر درب، ملقب به Door sweep که حدفاصل بین لبه پایینی در و سطح زمین را می پوشاند استفاده نمایید. دقت کنید به گونه ای نصب شده باشد که کمترین فاصله ممکن را با زمین داشته باشد.

17- اطمینان حاصل کنید که پنجره ها کاملا در چارچوب نهاده شده و درز و شکافی وجود نداشته باشد در غیر این صورت می توانید آن را با مقداری گچ یا مصالح مناسب مسدود نمایید.

18- استفاده از خاک دیاتومه برای مبارزه با عقرب ها هم توصیه می گردد. به این منظور می توان از یک گردپاش دستی یا هر تجهیزات گردپاشی مناسب برای پوشش دادن به ترک ها و شکاف هایی که می تواند پناهگاه عقرب ها باشد استفاده نمود. برای این کار می توان از مخلوط خاک دیاتومه و آفت کش مناسب هم استفاده کرد. جهت انجام این کار حتما از وسایل حفاظت فردی بهره ببرید.

19- اگر عقرب روی بدن تان نهاده شد سعی کنید بدون واهمه با استفاده از ابزاری آن را از روی بدن خود بتکانید و از له کردن آنها خودداری کنید.

20- این موجودات معمولاً برای صید حشرات وارد اماکن می شوند لذا مبارزه با حشرات به خصوص سوسری ها، می تواند با کم کردن مواد غذایی مورد احتیاج عقرب ها، در کاهش ورود عقرب ها به داخل اماکن موثر باشد.

21- در اماکنی که تعداد عقرب ها زیاد هستند می توان برای کنترل جمعیت عقرب ها با کسب مشورت از کارشناسان مربوطه نسبت به سم پاشی امکان خارجی و داخلی ساختمان اقدام کرد.

منبع: ایسنا